Τίτο

(ψευδώνυμο του Γιόσιπ Μπροζ, Κούμροβετς, Ζάγκρεμπ 1892 – Βελιγράδι 1980). Γιουγκοσλάβος πολιτικός. Εργάτης μεταλλουργίας στον A’ Παγκόσμιο πόλεμο, συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Ρώσους και μετά τον επαναπατρισμό του καταδικάστηκε το 1928 για κομουνιστική δράση. Διέφυγε στην πρώην ΕΣΣΔ και συνέχισε την επαναστατική δράση του, για να καταταγεί αργότερα (1936) στη Διεθνή Ταξιαρχία στην Ισπανία. Την άνοιξη του 1941 οργάνωσε στην κατειλημμένη από τους φασίστες και τους ναζϊ πρώην Γιουγκοσλαβία ένα κομουνιστικό ανταρτικό κίνημα και μετά από μια εφήμερη συμφωνία με την εξόριστη κυβέρνηση και τους μοναχικούς αντάρτες, έγινε με το τέλος του πολέμου αρχηγός του κράτους. Η Συντακτική Συνέλευση κατήργησε τη μοναρχία (1945) και εγκαθίδρυσε ομοσπονδιακή δημοκρατία σοσιαλιστικού τύπου, της οποίας ο Τ. εξελέγη πρόεδρος. Ήταν ο πρώτος κομουνιστής αρχηγός κράτους που διεκδίκησε για κάθε χώρα το δικαίωμα να διαλέξει τον εθνικό της δρόμο προς τον σοσιαλισμό, και αντιτάχθηκε έντονα στις μονολιθικές αντιλήψεις του Στάλιν (1948) που απέβλεπαν στην ενότητα μετώπου της πρώην ΕΣΣΔ με τα άλλα κομουνιστικά κράτη. Η αντίθεση με τον Στάλιν που περιορίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στη σκοπιμότητα του διαλόγου με τη Δύση, έφερε τη Γιουγκοσλαβία σε ηγετική θέση (μαζί με την Ινδία και την Αίγυπτο) μεταξύ των αδέσμευτων χωρών, όπου ο Τ. ανέλαβε αξιόλογη δράση, η οποία απέβλεπε κυρίως στην εξάλειψη των λόγων της μεγάλης έντασης μεταξύ των δύο παγκόσμιων συνασπισμών. Με τον θάνατο του Στάλιν, το τέλος του ψυχρού πολέμου και η κρουστσεφική άποψη της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ Ανατολής και Δύσης αποτέλεσαν σημαντική πολιτική επιτυχία για τον Τ. και έθεσαν τις βάσεις για μια νέα προσέγγιση μεταξύ της Ένωσης των Γιουγκοσλάβων Κομουνιστών και του σοβιετικού ΚΚ. Η νέα όμως ατμόσφαιρα αμοιβαίας κατανόησης και αμοιβαίου σεβασμού που δημιουργήθηκε μεταξύ Βελιγραδίου και Μόσχας δεν εμπόδισε τον Τ. να συνεχίσει τη δύσκολη προσπάθειά του να κατευθύνει τον Τρίτο Κόσμο. Όχι λιγότερο δύσκολο και γεμάτο εμπόδια ήταν το έργο του Τ. στην εσωτερική πολιτική. Ακολουθώντας τον δρόμο του ρεβιζιονισμού, ήδη με το πρώτο πενταετές σχέδιο (1957-61), που απέβλεπε στην αυτοδιαχείριση και στην αποκέντρωση της σχεδιασμένης οικονομίας, ο Τ. υποχρεώθηκε σύντομα να αντιμετωπίσει σοβαρή οικονομική κρίση (1960-65). Κατά την ίδια περίοδο εκδηλώθηκε η βαθιά ρήξη μεταξύ των οπαδών μιας σοσιαλδημοκρατίας (Τζίλας) και των συντηρητικών (Ράνκοβιτς). Αλλά η προσωπικότητα και το κύρος του παλαιού ηγέτη επιβλήθηκαν, και μια ξαφνική εκκαθάριση της Ένωσης των Κομουνιστών και του κρατικού μηχανισμού (1969) του επέτρεψαν να συνεχίσει τον δρόμο που είχε χαράξει. Αφού αποκατέστησε τις διπλωματικές σχέσεις με το Βατικανό (1970) και με την Αλβανία (1971), ο Τ. πρότεινε νέο σύνταγμα για να αμβλύνει τις αντιθέσεις μεταξύ των διαφόρων εθνοτήτων, που τις προκαλούσαν κυρίως οι Κροάτες εθνικιστές, επιβάλλοντας την αρχή της συλλογικής ηγεσίας του κράτους. Το 1971 τέθηκε σε ισχύ το νέο σύνταγμα, και ο Τ. εξελέγη (για έβδομη φορά) πρόεδρος. Αεροφωτογραφία της προεδρικής κατοικίας του πρώην ηγέτη της πρωην Γιουγκοσλαβίας, Τίτο (φωτ. ΑΠΕ). Οργανωτής του κινήματος αντίστασης κατά τη ναζιστική και φασιστική κατοχή, ο Τίτο κυβέρνησε την πρώην Γιουγκοσλαβία μετά την απελευθέρωση ως το θάνατό του. Η σύγκρουση του με το Στάλιν οδήγησε τη χώρα του στην υιοθέτηση μιας νέας άποψης για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.